16. Ο
Ιπποκράτης χαιρετά τον Κρατεύα
Ξέρω, φίλε, πως είσαι άριστος ριζοτόμος και από την
προσωπική εμπειρία σου και από την ένδοξη κληρονομιά των προγόνων σου, ώστε να
μην υστερείς σε τίποτα από τον παππού σου Κρατεύα. Μάζεψε, λοιπόν, τώρα,
περισσότερο από κάθε άλλη φορά, μάζεψε όσα και όποια φυτά μπορείς και στείλε τα
σε μένα γιατί είναι μεγάλη ανάγκη. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που είναι ισάξιος
με μια ολόκληρη πόλη, για έναν Αβδηρίτη, είναι αλήθεια, μα για τον Δημόκριτο,
που λέει πως είναι άρρωστος και έχει μεγάλη ανάγκη από κάθαρση γιατί έχει χάσει
τα λογικά του. Αχρείαστα ας είναι τα φάρμακα αυτά, καθώς είμαι βέβαιος ότι θα
είναι, μα πρέπει κανείς να είναι εφοδιασμένος σε κάθε περίπτωση. Έχω θαυμάσει
πολλές φορές σε σένα την δύναμη των φυτών, τη φύση και τη διάταξη όλων των
πραγμάτων καθώς και το ιερότατο έδαφος της γης που γεννάει τα ζώα, τα φυτά, τις
τροφές, τα φάρμακα, την τύχη και αυτόν τον ίδιο τον πλούτο. Γιατί, χωρίς αυτήν,
η επιθυμία του χρήματος δεν θα είχε που να ακουμπήσει το πόδι της και οι
Αβδηρίτες δεν θα μπορούσαν να με δελεάσουν με δέκα τάλαντα, δείχνοντας με την
προσφορά τους αυτή, πως δεν είμαι ιατρός, μα ένας άνθρωπος που μισθώνομαι, για
τις υπηρεσίες που προσφέρω. Μακάρι να μπορέσεις, Κρατεύα, να κόψεις την πικρή
ρίζα της φιλοχρηματίας χωρίς να αφήσεις κανένα λείψανο από αυτήν. Να έχεις υπόψη σου πως θα μπορούσαμε να
καθαρίσουμε με αυτόν τόσο τα σώματα όσο και τις άρρωστες ψυχές των ανθρώπων, μα
αυτά δεν είναι παρά ευχές, εσύ, για την ώρα, μάζεψε τα βότανα των βουνών και
των ψηλών λόφων, γιατί αυτά είναι ανθεκτικότερα και δριμύτερα από τα βότανα που
προτιμούν το νερό, εξαιτίας της πυκνότητας του εδάφους και της ελαφρότητας του
αέρος, γιατί ότι αντλούν από τη γη έχει περισσότερη ζωή. Πάντως, μην αμελήσεις
να μαζέψεις και από τα ελώδη φυτά που φυτρώνουν κοντά στις λίμνες, εκείνα που
φυτρώνουν κοντά σε ακροποταμιές, σε κρήνες, σε πηγές, που είναι, όπως ξέρω,
αδύνατα όχι τόσο δραστικά και με γλυκό χυμό.
Όλα όσα είναι χυμοί και όποιοι ρευστοί πρέπει να μεταφερθούν
μέσα σε γυάλινα δοχεία. Όσα είναι φύλλα, άνθη και ρίζες, μέσα σε καινούρια
πήλινα δοχεία καλά κλεισμένα, για να μη χάνουν, όταν τα χτυπάει η πνοή του
ανέμου, τη φαρμακευτική τους δύναμη, όπως ένα πρόσωπο που έχει λιποθυμήσει.
Στείλε μας, λοιπόν, αμέσως αυτά γιατί η εποχή του έτους είναι ευνοϊκή και η
ανάγκη της λεγόμενης αυτής τρέλας επιτακτική. Κάθε τέχνη είναι εχθρική προς την
αναβολή, και προπάντων η ιατρική, όπου η αναβολή θέτει σε κίνδυνο τη ζωή του
ανθρώπου, οι κατάλληλες ευκαιρίες είναι οι ψυχές της θεραπείας, και η
παρακολούθηση τους ο σκοπός. Ελπίζω ότι ο Δημόκριτος είναι καλά στην υγεία του,
ακόμη και χωρίς θεραπεία. Εάν, όμως, υπάρχει κάποιο σφάλμα της φύσεως η της
περιστάσεως η κάποια άλλη αιτία (γιατί πολλά πράγματα διαφεύγουν από μας τους
θνητούς, εάν λάβει κανείς υπόψη του ότι δεν διαθέτουμε μεγάλη δύναμη
ακρίβειας), πρέπει να έχουμε όλα τα μέσα στη διάθεση μας για να αντιμετωπίσουμε
κάτι που είναι άγνωστο σε μας. Γιατί όποιος βρίσκεται σε κίνδυνο δεν αρκείται
σε ότι μπορούμε να κάνουμε, ζητάει από μας και όσα δεν μπορούμε να κάνουμε.
Σχεδόν πάντοτε έχουμε να παλέψουμε με δύο πράγματα: με τον ασθενή και με την
τέχνη, τον ασθενή που είναι κάτι άδηλο για μας και την τέχνη που τα όρια της
είναι περιορισμένα. Και από τη μία και από την άλλη πλευρά, είναι αναγκαία η
τύχη, και ότι μας είναι αδύνατο να προβλέψουμε σε μία κάθαρση, πρέπει να το
θεραπεύσουμε με προσοχή, μαντεύοντας την πάθηση του στομάχου και κανονίζοντας
την ανάλογη δόση του φαρμάκου σε μία φύση που είναι άγνωστη σε μας, γιατί η
φύση του κάθε πράγματός δεν είναι η ίδια ούτε μία, και αδιάκοπα καθορίζει και
αφομοιώνει ότι είναι ξένο, και κάποτε επίσης διακινδυνεύει τα πάντα. Πολλά
ερπετά χύνουν το φαρμάκι τους στα φυτά, και καθώς έχουν ανοιχτό το στόμα τους,
εμφυσούν, με την εσωτερική πνοή τους, κάτι βλαβερό σε αυτά, αντί κάτι το
θεραπευτικό, και αυτό δεν το καταλαβαίνει κανείς , εκτός εάν κανένα στίγμα,
κάποιος λεκές η κάποια δυνατή και βλαβερή μυρωδιά δείξει ότι έχει συμβεί,
έπειτα, με αυτή τη σύμπτωση της τύχης, η τέχνη χάνει την ευκαιρία της
επιτυχίας. Έτσι, οι καθάρσεις με τους ελλέβορους είναι πιο σίγουρες, αυτές που
λένε πως μεταχειρίστηκε ο Μελάμπους για τις θυγατέρες του Προίτου και ο
Αντικυρεύς για τον Ηρακλή. Μακάρι εμείς να μη μεταχειριστούμε τίποτα από αυτά
για τον Δημόκριτο, μα η σοφία να είναι για αυτόν το τέρμα των θεραπευτικωτέρων
και δραστικωτέρων φαρμάκων. Να είσαι καλά - Ἔῤῥωσο
