Η Ρεφλεξολογία ως συμπληρωματικό εργαλείο στην αντιμετώπιση του ογκολογικού ασθενή.

Το κείμενο είναι απόσπασμα της ομιλίας του Καθηγητή Ρεφλεξολογίας Νatural Health Science, Σπύρου Δημητράκουλα στην 9η ημερίδα Φυσικοθεραπεία και Ογκολογία η οποία φιλοξενήθηκε στο αμφιθέατρο του νοσοκομείου Ο Άγιος Σάββας. Το θέμα της ημερίδας ήταν "Πόνος στον ογκολογικό ασθενή"
Μία βιβλιογραφική μελέτη.

Η ιατρική εκτός των άλλων πρέπει επίσης να φροντίσει για την ποιότητα της ζωής του ασθενή. Στην ογκολογία αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό θέμα, επιπρόσθετο σε προβλήματα όπως ψυχολογικά, συναισθηματικά και κοινωνικά τα οποία οφείλονται στην νόσο του καρκίνου ή και στη θεραπεία του.

Διάφορα στοιχεία καθορίζουν της ποιότητα ζωής του ογκολογικού ασθενή όπως απουσία του άλγους, του άγχους, των συμπτωμάτων του καρκίνου και της χημειοθεραπείας, σημαντικό είναι επίσης το να μπορεί να εκφράσει κανείς τις αγωνίες αλλά και η επιδίωξη του να ζήσει με αξιοπρέπεια (Quattrin et al., 2006).

Πριν ερευνήσουμε τα οφέλη της Ρεφλεξολογίας στην αντιμετώπιση του ογκολογικού ασθενή ορθό είναι να προσδιορίσουμε τι είναι και τι δεν είναι η Ρεφλεξολογία.

Τι είναι η Ρεφλεξολογία?

Η Ρεφλεξολογία είναι μιας μορφής δια χειρών θεραπείας η οποία βασίζεται ιστορικά στην πεποίθηση ότι υπάρχουν ανακλαστικά σημεία στα χέρια και πόδια τα οποία όταν διεγείρονται από τα δάχτυλα και χέρια του θεραπευτή θα χαλαρώσουν όλο το σώμα επιτρέποντας στην ένταση και στον πόνο να υποχωρήσουν (Cassileth, 1998).

Τι ΔΕΝ είναι η Ρεφλεξολογία?

Οι Ρεφλεξολόγοι:
ΔΕΝ Κάνουν διάγνωση.
ΔΕΝ συστήνουν και ΔΕΝ επεμβαίνουν στις φαρμακευτικές αγωγές και στα προγράμματα αποκατάστασης των πελατών τους. Συμπεριλαμβάνονται βότανα, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία κλπ.
ΔΕΝ ισχυρίζονται ότι θεραπεύουν κάτι συγκεκριμένο (πάθηση - ασθένεια), αλλά με την εργασία τους μέσω των ανακλαστικών ζωνών φροντίζουν όλα τα συστήματα του σώματος.
Ο σωστά εκπαιδευμένος και σωστός Επαγγελματίας Ρεφλεξολόγος εάν αντιληφθεί ότι ο πελάτης του έχει συμπτωματολογία για την οποία ο πελάτης δεν έχει συμβουλευτεί ΙΑΤΡΟ θα τον συμβουλέψει να επισκεφτεί έναν άμεσα!

Μελέτες εκτιμούν ότι 7-72% των ογκολογικών ασθενών χρησιμοποιούν ΣΕΘ (Ernst and Cassileth 1998, Oneschuk et al. 1998, Adler 1999). Πολλοί ασθενείς επιλέγουν τις ΣΕΘ ως μέσο για να εμψυχώσουν εαυτούς στην διαχείριση της ασθένειας τους (Dunwoody et al. 2002, Rose 2006) άλλοι λόγοι είναι :

• Η συμβατική ιατρική δεν ήταν αποτελεσματική για το πρόβλημα υγείας μου.



• Πιστεύω ότι οι ΣΕΘ μου επιτρέπουν να έχω πιο ενεργό ρόλο στην διατήρηση της υγείας μου.



• Η συμβατική θεραπεία που έλαβα είχε δυσάρεστες παρενέργειες.



• Εκτιμώ την έμφαση που οι ΣΕΘ δείχνουν στην φροντίδα ολόκληρου του ατόμου.



• Είχα δυσκολία στην επικοινωνία με τον ιατρό μου (π.χ. αυτός/τη δεν καταλάβαινε το πρόβλημα μου, δεν με άκουγε κλπ.)



• Είμαι απελπισμένος και θα δοκιμάσω τα πάντα.
  
  Ωστόσο αποφασίζουν για αυτό βασιζόμενοι σε περιορισμένη πληροφόρηση για την αποτελεσματικότητα τους. (Montbriand1995, Stephenson et al. 2000). Οπότε και πιθανόν να μην αναζητούν απόδειξη αποτελεσματικότητας! (Mei-Yeh Wang et al. 2008).
  
  To 1999 η Διεύθυνση Υγείας και Παιδιού της Ιρλανδίας ανάθεσε στην Ανατολική Επιτροπή Δημόσιας Υγείας να αναλάβει την πρώτη Εθνική Επισκόπηση των υποστηρικτικών υπηρεσιών για ογκολογικούς ασθενείς.

Εξετάζοντας τις ΣΕΘ προέκυψαν τα ακόλουθα συμπεράσματα:

· Η διαχείριση της ψυχολογικής κατάστασης του ασθενή είναι ενσωματωμένο κομμάτι της ογκολογικής φροντίδας.

· Συμπληρωματικές Ογκολογικές Θεραπείες πιθανόν να είναι ωφέλιμες και μπορούν να θεωρηθούν ως αναπόσπαστο κομμάτι της φροντίδας του ογκολογικού ασθενή.

· Προτείνεται ότι ένας διαχωρισμός πρέπει να γίνει μεταξύ των θεραπειών που χρησιμοποιούνται αντί της συμβατικής Ιατρικής και αυτών οι οποίες εφαρμόζονται σε συνδυασμό με την συμβατική Ιατρική. Συμπληρωματικές ορίζονται αυτές που εφαρμόζονται σε συνδυασμό με την συμβατική Ιατρική. Σκοπό έχουν την βελτίωση της ποιότητας της ζωής και να βελτιώσουν των έλεγχο των συμπτωμάτων. Σε αυτή την επισκόπηση έγινε ξεκάθαρος διαχωρισμός μεταξύ Εναλλακτικών και Συμπληρωματικών Θεραπειών, η Ρεφλεξολογία ανήκει στις Συμπληρωματικές Θεραπείες.

· Όλοι οι Θεραπευτές ανεξαρτήτου ονόματος – ειδικότητας που προσφέρουν Συμπληρωματικές Ογκολογικές Θεραπείες, θα πρέπει να είναι καταγεγραμμένοι και αναγνωρισμένοι από επαγγελματικό οργανισμό.


Έρευνες- Μελέτες υπάρχουν για την αποτελεσματικότητα της Ρεφλεξολογίας? Ποια είναι τα συμπεράσματα?:

Οι υπάρχουσες έρευνες συμπεραίνουν ότι η Ρεφλεξολογία:

· Είναι μη επεμβατική, εύκολα παρέχεται στον ασθενή σε οποιαδήποτε άνετη θέση και δεν απαιτείται μετακίνηση του ασθενή (Cassileth, 1998).

· Είναι αποτελεσματική στο να βοηθήσει στην μείωση ποικιλίας δυσμενών συμπτωμάτων όπως στρες, κόπωση, πόνο και ένταση (Berenson, 2006).

· Επειδή το ανθρώπινο άγγιγμα μπορεί να μειώσει την απομόνωση και μοναξιά (Zabora & Loscalzo, 2002), η Ρεφλεξολογία είναι μία από τις συμπληρωματικές θεραπείες που μπορούν να επιφέρουν παρηγοριά και να μεταδώσουν συμπόνια και κατανόηση στους ογκολογικούς ασθενείς σto τελικό στάδιο και στις οικογένειες τους (Berenson, 2006).

· Έρευνες αναφέρουν την αποτελεσματικότητα της Ρεφλεξολογίας στον προχωρημένο καρκίνο και προκύπτει ότι επιδρά στην ποιότητα ζωής βελτιώνοντας τα συμπτώματα (Hodgson, 2000; Vickers & Cassileth, 2001).

· Προκύπτει επίσης ότι μειώνει το άγχος, κατάθλιψη, πόνο, ναυτία και ταραχή (Grealish et al., 2000; Stephenson et al., 2000; Quattrin et al., 2006).

Καλά τα νέα και τεκμηριωμένα για την Ρεφλεξολογία σύμφωνα με μερικούς ερευνητές, ωστόσο εάν θέλουμε να θεωρούμε τους εαυτούς μας σοβαρούς και υπεύθυνους θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν αμετάβλητες δυσκολίες με πολλές από τις μελέτες που έχουν δημοσιευτεί, οι οποίες βασίζονται σε ένα μικρό δείγμα μόνο, η μεθοδολογία δεν είναι ξεκάθαρη και δεν έχει βρεθεί τρόπος δημιουργίας αξιόπιστης ομάδας ελέγχου-placebo (Grealish et al. 2000, Smith et al. 2002).

Υπόθεση για τον μηχανισμό δράσης της Ρεφλεξολογίας στην αντιμετώπιση του ογκολογικού πόνου.

Η θεραπευτική μάλαξη είναι μία από τις ΣΕΘ η οποία τροποποιεί μυοπεριτονιακό και μυϊκής έντασης πόνο και πιθανόν άλλων μορφών ογκολογικού πόνου μειώνοντας μυϊκή ένταση και σπασμούς. Οι επιδράσεις επίσης χαλαρώνουν τον ασθενή, μειώνουν το άγχος και μειώνουν τον πόνο. Η σημασία της μείωσης του άγχους στους ογκολογικούς ασθενείς σχετίζεται με το γεγονός ότι ο πιο κοινά αναγνωρισμένος πόνος όπως σπασμοί και ένταση σε αυτούς τους ασθενείς είναι μυϊκός. (Ferrel-Torry &Glick 1993).

Οι Dorrepaal et al. (1989) παρατήρησαν ότι 83% των ογκολογικών ασθενών που μελέτησαν είπαν ότι η ένταση και ανησυχία αύξησε τον πόνο που βίωναν. Το άγχος και η κατάθλιψη επίσης έχουν δείξει ότι επιδεινώνουν τον ογκολογικό πόνο (Welch-McCaffrey 1985). Βασιζόμενος στην υπόθεση ότι υπάρχει στενή σχέση μεταξύ πόνου και άγχους (French 1989), ακολουθεί ότι τροποποίηση του ενός παράγοντα μέσω της εφαρμογής μάλαξης θα τροποποιούσε στην συνέχεια και τον άλλο παράγοντα και ότι η ανακούφιση από τον πόνο και το άγχος ενισχύει την χαλάρωση. Stephenson et al., 2000

Η επίδραση της Ρεφλεξολογίας του άκρου πόδα στο άγχος και πόνο ασθενών με μαστού και πνεύμονα. Περίληψη
Σκοπός Η αξιολόγηση της επίδρασης της Ρεφλεξολογίας στο άγχος και πόνο σε ασθενείς με καρκίνο μαστού και πνεύμονα. Σχεδιασμός πειραματικές μελέτες, πριν/μετά, διασταύρωση. Περιβάλλον Ιατρική/Ογκολογική μονάδα σε νοσοκομείο 324 κλινών νότιο-ανατολικές ΗΠΑ. Δείγμα 23 εσωτερικοί ασθενείς με καρκίνο μαστού ή πνεύμονα. Η πλειονότητα ήταν γυναίκες, Καυκάσιες, 65 ετών και άνω, 12 έτη ή λιγότερο μόρφωσης και ετήσιο εισόδημα $20.000 ή περισσότερο και λάμβαναν περιοδικά προγραμματισμένα οπιοειδή και συνεπικουρικά φάρμακα στις ημέρες ελέγχου και παρέμβασης. Μέθοδος Η διαδικασία περιλάμβανε μία κατάσταση παρέμβασης (Ρεφλεξολογία 30 λεπτών από πιστοποιημένο Ρεφλεξολόγο) και μία κατάσταση ελέγχου για τον κάθε ασθενή (με τουλάχιστον 2 ημέρες διάλλειμα). Καμία αλλαγή δεν έγινε στο κανονικό πρόγραμμα ή φάρμακα των ασθενών. Βασικές ερευνητικές μεταβλητές Άγχος και Πόνος. Ευρήματα κατόπιν της Ρεφλεξολογικής παρέμβασης οι ασθενείς με καρκίνο μαστού και πνεύμονα βίωσαν σημαντική μείωση στο άγχος. Μία από τις τρεις μετρήσεις πόνου έδειξε ότι ασθενείς με καρκίνου μαστού βίωσαν σημαντική μείωση του πόνου. Συμπεράσματα Η σημαντική μείωση στο άγχος που παρατηρήθηκε σε αυτό το δείγμα ασθενών κατόπιν Ρεφλεξολογίας προτείνει ότι ίσως να είναι μία προσέγγιση αυτοφροντίδας για την μείωση του άγχους σε αυτό τον πληθυσμό ασθενών. Πρόταση για το νοσηλευτικό προσωπικό. Επαγγελματίες και απλοί άνθρωποι μπορούν να μάθουν Ρεφλεξολογία, προσφέρει το ανθρώπινο άγγιγμα, εκτελείτε οπουδήποτε, δεν χρειάζεται ειδικός εξοπλισμός, είναι μη επεμβατική και δεν επεμβαίνει στην προσωπική ζωή του ασθενή.

Συμπερασματικά

Η Ρεφλεξολογία μπορεί να θεωρηθεί ως συμπληρωματική-υποστηρικτική θεραπεία η οποία θα χρησιμοποιηθεί συνδυαστικά με τις κλασσικές θεραπείες, θα εφαρμόζεται από ειδικό, πιστοποιημένο άτομο για να βοηθήσει τους ασθενείς να αισθανθούν καλύτερα και να αντιμετωπίσουν καλύτερα την ασθένεια τους.
Η Ρεφλεξολογία μπορεί να εφαρμοστεί οπουδήποτε, δεν απαιτείται ειδικός εξοπλισμός, είναι μη επεμβατική και δεν παρεμβαίνει στην προσωπική ζωή του ασθενή.
Εν μέσω της τωρινής τάσης για τεκμηριωμένη πρακτική στην συμβατική ιατρική αλλά και στις ΣΕΘ αναγνωρίζω ότι αβάσιμοι ισχυρισμοί δεν βοηθούν στον συνδυασμό των δύο μορφών αλλά μάλλον περιορίζουν την ενσωμάτωση της Ρεφλεξολογίας στην συμβατική ιατρική. Ο επαγγελματικός κλάδος της Ρεφλεξολογίας έχει χρέος να προωθήσει την παραγωγή καλής ποιότητας ερευνών σε συνεργασία με ιατρούς και φυσιοθεραπευτές.

Επιγραμματικά αναφέρω ότι παρουσιάστηκαν περιπτώσεις Ογκολογικών Νοσοκομείων όπου εφαρμόζεται η Ρεφλεξολογία συμπληρωματικά και συνδυαστικά. Είναι τα :
Memorial Sloan-Kettering Νέα Υόρκη, ΗΠΑ
Sant Joan de Deu, Βαρκελώνη, Ισπανία
Christie Hospital, Manchester, UK

Σε προηγούμενες αναρτήσεις μου μπορεί κανείς να βρει περισσότερες πληροφορίες για τα συγκεκριμένα νοσοκομεία.

Βιβλιογραφία
Berenson, S. (2006). Complementary and alternative therapies in palliative care. In Textbook of Palliative
Nursing, 2nd ed., Ferrell, B.R. & Coyle, N. (eds.), pp. 491–509. New York: Oxford University Press.
Cassileth, B.R. (1998). The Alternative Medicine Handbook. New York: W.W. Norton & Co., Inc.
Motivations for consulting complementary and alternative medicine practitioners: A comparison of consumers from 1997–8 and 2005
Fuschia M Sirois Address: Department of Psychology, University of Windsor, 401 Sunset Ave., Windsor, Ontario, N9B 3P4, Canada
Zabora, J.&Loscalzo,M. (2002). Psychosocial consequences of advanced cancer. In Principle and Practice of Palliative Care and Supportive Oncology, 2nd ed., Berger, A., Portenoy, R.,&Weissman,D. (eds.),pp. 749–761.Philadelphia, PA: Lippincott,Williams &Wilkins Publishers.
Hodgson, H. (2000). Does reflexology impact on cancer patients’ quality of life? Nursing Standard, 14, 33–38.
Vickers, A.J. & Cassileth, B.R. (2001). Unconventional therapies for cancer and cancer-related symptoms. Lancet Oncology, 2, 226–232.
Grealish, L., Lomasney, A., & Whiteman, B. (2000). Foot massage. A nursing intervention to modify the distressing symptoms of pain and nausea in patients hospitalized with cancer. Cancer Nursing, 23, 237–243.
Stephenson, N.L., Weinrich, S.P., & Tavakoli, A.S. (2000). The effects of foot reflexology on anxiety and pain in patients with breast and lung cancer. Oncology Nursing Forum, 27, 67–72.
Kolcaba, K., Schirm, V., & Steiner, R. (2006). Effects of hand massage on comfort of nursing home residents. Geriatric Nursing, 27, 85–91.
Use of reflexology foot massage to reduce anxiety in hospitalized cancer patients in chemotherapy treatment: methodology and outcomes QUATTRIN R., ZANINI A., BUCHINI S., TURELLO D., ANNUNZIATA M. A., VIDOTTI C., COLOMBATTI A. & BRUSAFERRO S. (2006) Journal of Nursing Management 14, 96–105
Gambles, M., Crooke, M., & Wilkinson, S. (2002). Evaluation of a hospice based reflexology service: A qualitative audit of patient perceptions. European Journal of Oncology Nursing, 6, 37–44.
Montbriand M.J. (1995) Decision tree model describing alternate health care choices made by oncology patients. Cancer Nursing 18, 104–117.
The efficacy of reflexology: systematic review. Mei-Yeh Wang, Pei-Shan Tsai, Pi-Hsia Lee, Wen-Yin Chang & Che-Ming Yang
Rose G. (2006) Why do patients with rheumatoid arthritis use complementary therapies? Musculoskeletal Care 4(2), 101–115.
Dunwoody L., Smyth A. & Davidson R. (2002) Cancer patients’ experiences and evaluations of aromatherapy massage in palliative care. International Journal of Palliative Nursing 8(10), 497–504.
Reflexology: Art, Science and History, Christine Issel, New Frountier Publishing 1996
http://www.isreflexology.com/?categoryId=23405